Voor de liefhebbers van politiek zijn de afgelopen dagen spannend geweest. Demissionair premier Mark Rutte heeft het zichzelf moeilijk gemaakt door te liegen over wat hij wel of niet over collega-politicus Pieter Omtzigt gezegd zou hebben. Het is de vraag of de VVD nog wel in de regering kan komen.

Gelet op het feit dat de VVD 35 zetels tijdens de meest recente verkiezingen heeft behaald, lijkt de kans groot dat deze partij alsnog deel uit zal maken van de formatie. Maar in welke rol dit zal zijn, is nog onduidelijk. Vele Nederlanders hebben overduidelijk nog vertrouwen in de VVD en Mark Rutte om het land te leiden. Kwesties als De Toeslagenaffaire hebben hier geen afbreuk aan gedaan. Bovendien zijn er ook overwinningen behaald, zoals bijvoorbeeld de wet Kansspelen op Afstand (waardoor je nu bijvoorbeeld legaal online blackjack kunt spelen).

Tegelijkertijd hebben vele andere politieke partijen moeite met het gedraai en gelieg van Mark Rutte. Het past in een patroon waar de VVD als gehele partij een loopje neemt met de democratie in Nederland. Tegelijkertijd is de VVD de grootste partij van ons land. Hierdoor blijven er twee opties open: een regering met de VVD of een regering zonder de VVD met veel partijen. Dit laatste is mogelijk, maar onwenselijk volgens grotere partijen zoals D66 en het CDA. Het is namelijk nog maar de vraag in welke maten deze kleinere partijen overeenstemming zullen vinden over diverse onderwerpen.

Wat verwachten wij van de nieuwe regering?

Onze verwachting? Wij zouden niet verbaasd zijn als de VVD gewoon gaat regeren met Rutte als premier met D66 en CDA. Maar er is nog een vierde partij nodig. Wie gaat het worden? De VVD heeft een voorkeur voor JA21, terwijl D66 liever een progressieve partij als GroenLinks of de PvdA als partner heeft. Voor de VVD is JA21 dus een optie. Deze nieuwe partij, afgesplitst van de FvD nadat duidelijk werd dat deze partij vol antisemitisme zit, beschikt over 3 zetels. JA21 is wat conservatiever dan de VVD, maar ze delen ook idealen met deze partij. Daarom vindt de partij van Mark Rutte hen een goede optie als vierde partner. Of dit daadwerkelijk een optie is, zal de praktijk ons leren.

Met 24 zetels was D66 afgelopen verkiezingen de tweede partij van ons land. Zij zullen dus ook hun inspraak willen tijdens de formering. D66 vindt JA21 te conservatief. Hierdoor willen zij niet met hen samenwerken. Daarom hoopt D66 een progressievere partij te verleiden om deel te nemen aan een nieuw kabinet. GroenLinks en de PvdA zijn de grootste kanshebbers. Tegelijkertijd is het mogelijk dat de VVD een dergelijk kabinet te progressief vindt en hierdoor de stekker trekt uit de besprekingen. Dit kan natuurlijk op den duur leiden tot nieuwe verkiezingen.

Andere factoren van invloed op de formatie

Alhoewel het vrijwel uitgesloten leek dat de VVD ging regeren met D66 en CDA, staat de deur sinds kort weer op een kier. Het lijkt er op alsof er in achterkamers wat akkoordjes zijn gesloten. Wij zouden niet verbaasd zijn als het volgende kabinet niet Rutte IV maar Kaag I gaat worden. Ook is het zomaar mogelijk dat de nieuwe Tweede Kamer voorzitter van D66 afkomstig is (Bergkamp), als gunst vanuit de VVD naar deze partij. Het kan nog alle kanten op met de formatie, van Rutte IV tot aan nieuwe verkiezingen. Wij staan nergens meer versteld van, het lijkt soms net een soap.